Immanuel Kant
Immanuel Kant (Königsberg (Prusia) 1724ko apirilaren 22a – ''ib.'', 1804ko otsailaren 12a) argien garaian sortutako historiako filosofo nabarmenetakoa da. Alemaniar idealismoaren aitzindari eta kristizismoaren lehen ordezkari garrantzitsuena izan zen. Europa modernoaren eta filosofia unibertsalaren pentsalari garrantzitsuenetako bat da. Gainera, modernitatearen azken pentsalarietako bat da, filosofia garaikidearen aurrekoa, zeinaren sorkuntza 1831 inguruan ezartzen den, Hegel hil ondoren.Kantek hiru galdera filosofiko bereizten ditu bere lan nagusietan: «Zer ezagutu dezaket?» ''Arrazoimen hutsaren kritika''n, oro har filosofiaren historiako inflexio-puntu gisa kalifikatua, non arrazoimenaren egitura bera ikertzen baitu; «Zer egin behar dut?» ''Arrazoimen praktikoaren kritika'' (etikan oinarritua) eta ''Ohituren metafisika'' (zati bat bertutearen doktrinari buruzkoa eta bestea zuzenbidearen doktrinari buruzkoa), eta «Zer espero dezaket?» ''Juzguaren kritika''n (estetikari eta teleologiari buruz ikertzen du). Hiru galdera horiek batean laburbil daitezke: «Zer da gizakia?». Halaber, Kantek proposatu zuen metafisika tradizionala epistemologiaren bidez berrinterpreta daitekeela, zeren eta arazo metafisikoei aurre egin baitiezaiekegu iturria ezagutzaren mugekin ulertzen eta erlazionatzen dugunean.
Kantek lan garrantzitsuak aurreratu zituen zientziaren, zuzenbidearen, epistemologiaren, moralaren, erlijioaren, politikaren eta historiaren arloetan, eta, aldi berean, enpirismoaren eta arrazionalismoaren arteko sintesia ere lortu zuen. Gure ezagutza guztia esperientziarekin hasten den arren, dena ez dator esperientziatik, arrazoia garrantzi handia duela ulertuz. Kantek argudiatzen zuen biziaren esperientzia, balioak eta esanahia bera erabat subjektiboak izango zirela baldin eta arrazoimen hutsak txertatzen ez baziren, eta arrazoia esperientziari aplikatu gabe erabiltzeak ilusio teorikoetara eramango gintuzkeela ezinbestean.
Idealismo transzendentalaren doktrinan, Kantek argudiatu zuen espazioa eta denbora esperientzia oro egituratzen duten «intuizio-forma» hutsak direla, eta, beraz, nahiz eta «gauzak berez» («noumenoa») existitzen diren eta esperientziari laguntzen dioten, esperientziaren objektuez bestelakoak dira, berez («fenomenoa»). Kantek paraleloa egin zuen Kopernikoren iraultzarekin («biraketa kopernikarra») bere proposamenean: zentzumenetako objektuak gure intuizioaren forma espazial eta denborazkoetara egokitu behar dira, eta, ondorioz, zentzumenetako objektuak a priori ezagutu ditzakegu. Kantek dio arrazoi hutsak errealitatea frogatu ezin duten baina erabilera praktikoak dituzten ideiak eratzen dituela.
Moralari dagokionez, Kanten etikak dio subjektu arrazional batek bete behar duen eta borondate onetik datorren lege moral bat ezartzen duela a priori, «inperatibo kategoriko» deitu zuena. Bere politikaren ildo etikoak izaera liberaleko teoria errepublikanoarekin jarraitzen du, non estatuaren betebeharra bere mendekoen askatasunak bermatzea baita. Horrekin, Kantek teorizatu zuen errepublika konstituzionalaren eta merkataritzaren garapenaren bidezko nazioarteko lankidetzak ziurta zitekeela bakea eta, agian, munduko historiaren etapa gorena izan. Kantek Jainkoaren existentziaren argudioak ere kritikatu zituen, baina erlijio-balio moralak aldarrikatu zituen, erlijiosotasuna arrazionaltasunera murriztuz eta kristautasuna etikara. Kanten ideia erlijiosoak eztabaidagai izaten jarraitzen dute, deismo eta teismo artean ibiliz.
Kanten pentsamenduak eragin handia izan zuen bere garaiko Alemanian, enpirismoaren eta arrazionalismoaren arteko eztabaidatik harantzago proiektatu baitzuen filosofia. Fichte, Schelling, Hegel eta Schopenhauer-ek beren burua ikusi zuten sistema kantiarra hedatuz eta osatuz, eta, beraz, harekin idealismo alemana justifikatzen zuten. Gaur egun, Kantek eragin handia du filosofia analitikoan eta kontinentalean.
Zientziaren esparruan, Kantek pentsamendu fisikoak, geologikoak eta astronomikoak garatu zituen. Eguzki-sistema nebulosa handi batetik osatu zela dioen hipotesia zuzen formulatu zuen2 . Wikipediatik informazioa lortu
Erakusten 1 - 20 emaitzak -- 40 bilaketa honetara 'Kant, Immanuel, 1724-1804', Bilaketaren denbora: 0,02s
Findu emaitzak
-
1
The metaphysical elements of ethics 1780 / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2001Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
2
Introduction to the metaphysic of morals 1785 / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2001Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
3
The critique of judgement [with] preface to the first edition, 1790 / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2001Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
4
The critique of practical reason 1788 / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2001Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
5
The critique of pure reason : with preface to the first edition, 1781 nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2001Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
6
The science of right 1790 / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2001Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
7
The fundamental principles of the Metaphysic of morals nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2001Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
8
Prolegomena to any future metaphysics (1783) / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2001Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
9
Theoretical philosophy after 1781 nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2002Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
10
Toward perpetual peace and other writings on politics, peace, and history nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2006Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
11
Groundwork for the metaphysics of morals nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2002Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
12
Critique of judgement nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2007Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
13
Kant on Swedenborg dreams of a spirit-seer and other writings / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2002Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
14
On the old saw that may be right in theory but it won't work in practice / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 1974Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
15
The metaphysical elements of ethics / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2009Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
16
The critique of practical reason / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 1788Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
17
The critique of pure reason / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 1781Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
18
Kant on Swedenborg dreams of a spirit-seer and other writings / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2002Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
19
On the old saw that may be right in theory but it won't work in practice / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 1974Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook -
20
The metaphysical elements of ethics / nork Kant, Immanuel, 1724-1804
Argitaratua 2009Sailkapena: Lanean...An electronic book accessible through the World Wide Web; click to view
Kokapena: Lanean...
Baliabide elektronikoa eBook
Bilaketa egiteko lanabesak:
Antzeko gaiak
Ethics
Philosophy
Reason
Judgment (Aesthetics)
Causation
Judgment (Logic)
Knowledge, Theory of
Philosophers
Philosophy, German
Science
Teleology
Ethiek
Judgment
Law
Metaphysics
Peace
Political science
Practical reason
Practice (Philosophy)
Race
Spiritualism
Study and teaching
Theory (Philosophy)
Views on race